"Τέχνης έργα" ή "έργα τέχνης"; Δημιουργία ή τέχνη;...Θεωρητική πρόληψη πάντως! (μέρος 1ον)



«…φιλόξενες αύρες γέρνουν αναγκαστικά επάνω μου και συναναστρέφονται με τις ανάσες και τα χνώτα από τους πόρους του κορμιού μου .Οι μοιχαλίδες εξόριστες ηθικές μειδιάζουν καταραμένα πάνω στους σταυρούς των ,χιαστί ,όπως και η αργόσυρτη ηδονή του επιθανάτιου ρόγχου του πρωτόκλητου Ανδρέα .Βαυκαλισμοί , από επαφές και στιχομυθίες ,γυροφέρνουν τα αυτιά και τα μάτια μου ,καθώς προκαλούν -με την παρουσία μου ειλικρινά αντιμέτωπή τους-τις συν-αισθήσεις μου , να αρχίσω να προτάσσω λεκτικά τους συνειρμούς μου για μια ακόμη προσπάθεια διάσωσης της ατιμασμένης θύμησης της ειλικρινούς δημιουργίας .Την απεμπόληση της σκόπιμης λήθης έναντι της ειλικρινούς σημασίας και έννοιας του δημιουργήματος αφενός ,του χαρακτήρα και της στάσης του δημιουργού αφετέρου…» Γ.η.Π.


Αποδέκτες των μορφών είναι τα μάτια, επιβεβαίωση των ματιών είναι ο λόγος και η επαλήθευσή του, αναφορικά με απτά κατασκευάσματα είτε της φύσης είτε του ανθρώπου, είναι η ποικιλομορφία της επαφής…οι έννοιες υφίστανται για αναγνωρίσεις νοητών και πνευματικών καταστάσεων, εντούτοις η εποχή που περιδιαβαίνουμε, απαθείς και συνδράττοντες, χαρακτηρίζεται από το βίαιο παραγκώνισμα των –ισμών…ιστορική αναγκαιότητα με σκοπό την εκμηδένιση τής αχανούς γενίκευσης και επαναπροσδιορισμού τής λεπτομερειακής συγκρότησης της ύπαρξης. Άλλωστε, η όποια μορφή γενίκευσης λειτουργεί ωσάν προκάλυμμα, για αιώνες ανθρώπινης επιβίωσης, τόσο της μάζας των αδαών όσο και της ελίτ των κυβερνώντων και των φερέφωνών τους για θεωρητικές και εγκαθιδρυμένες "αλήθειες", που στην πραγμάτωσή τους, συνεπακόλουθα, θύματα περιθωριοποίησης (στην καλύτερη) και φυσικά εξοντωμένοι (στην πλέον συνηθισμένη περίπτωση) αποτελούν όσοι αντιτίθενται στην γενίκευση (από τα παραδείγματα καταστολής της μαγείας στους μεσαιωνικούς χρόνους έως και αυτά του πραξικοπηματικού εκδημοκρατισμού και του αυταρχισμού του κέρδους των ημερών μας )…

Η λογική της γενικευτικής πλημμυρίδας κραδαίνει την ατσάλινη μάσκα της και δημιουργεί ανθρώπους με σιδηρά εγκεφαλικά προσωπεία χειραγωγώντας σε τέτοιο βαθμό τα θύματά της, όπου ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η απαίτηση για απλά και κατανοητά λόγια, η χρησιμοποίηση προτάσεων και λέξεων διφορούμενης αν όχι λανθασμένης σημασίας δρουν ως μη αναστρέψιμα συνεπακόλουθα αποτελέσματα. Το διαφορετικό, ακόμα και στις μέρες μας αποκαλείται αιρετικό∙ αιρετικό απέναντι, προφανώς, σε μια ισχύουσα υπερεξουσία, με ευρεία αποδοχή θρησκευτικής ματαιοδοξίας. Αυτή είναι η εγκαθιδρυμένη αυθεντία της αντικειμενικότητας, του καπιταλιστικού υπόβαθρου και της νεοφιλελεύθερης κουλτούρας.  
Κι όμως…

Η αναγκαιότητα συνέχισης πληθώρας συστημάτων, με σκοπό την αποδυνάμωση του υποκείμενου αυθορμητισμού, σε σημείο εξαφάνισης της φυσιολογικής διαφορετικότητας του κάθε ατόμου, μεγιστοποιεί το σκιώδες υπόβαθρο της εξουσιαστικής διάθεσης, πλέον, με εξωραϊσμένες μορφές πραγμάτωσής της σε όποιο επίπεδο της κοινωνικής επιβίωσης. Πολιτικά και οικονομικά, το θέμα είναι λίγο πολύ κατανοητό στους περισσότερους, αναφορικά με το χάσμα που επικρατεί από άνθρωπο σε άνθρωπο και παραπέρα, από κράτος σε κράτος. Η θεματική, όμως, που πρόκειται να απασχολήσει το συγκεκριμένο κείμενο ψαύεται στην κουλτούρα του παρόντος συστήματος, το οποίο αναπόφευκτα αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του καπιταλιστικού ιδεώδους και αποδεικτικό της κυριαρχίας του στους σύγχρονους ρυθμούς ζωής και σκέψης.

Ο εξουσιαστικός ορθολογισμός, μολονότι φύσει υποκειμενικός, αντιθέτως, τόσο στην επιβολή όσο και την διατήρησή του είναι τελεολογικά αντικειμενικός, παρέχοντας ταυτόχρονα τόσο στους θιασώτες του όσο και στους υποκείμενους σε αυτό, ήτοι ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο, εργαλεία, τακτικές, μεθοδολογία και συναφές, στα προηγούμενα, πνεύμα, σκοπώντας αφενός μεν στην διατήρησή του, αφετέρου δε στην ολοένα και σταθερότερη υποστήριξη του από τους πολίτες…ένα από τα σημεία, στα οποία ο καπιταλισμός- η νεοφιλελεύθερη σελίδα του, αν θέλετε –στέκει συνάμα αλώβητος και ανίσχυρος περισσότερο, είναι και ο πολιτισμός, τον οποίο προάγει, ως κάποιο δεκανίκι της παρουσίας του και αποδοχής του από τα θύματά του. «Η διαφήμιση, επί παραδείγματι, αποτελεί ένα σημαίνον επιχείρημα, για την διαδικασία εξανθρωπισμού των καταναλωτικών προιόντων, από την μια πλευρά και την πραγμοποίηση του ανθρώπου-καταναλωτή, από την άλλη. Άλλωστε, από την στιγμή, που η ενέργεια της λίμπιντο ατόμων και ομάδων διοχετεύεται σε πολύ μεγάλο βαθμό προς τα αντικείμενα της κατανάλωσης, όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα της λίμπιντο και, ιδιαίτερα, τα αντικείμενα, που επιτρέπουν την δημιουργία πολιτισμού, απογυμνώνονται και απειλούνται σοβαρά.(Bernard Stiegler ,Constituer l’Europe ,Galil`ee) » Και όπως επισημαίνει ο Π. Μπουκάλας «…το βέβαιο είναι ότι με τα χρώματα και τις λέξεις της, με τις αξίες που προωθεί και τα πρότυπα βίου που προβάλλει, επεμβαίνει δραστικά στην εικόνα του κόσμου, για να την στιλβώσει και να την αλλοιώσει, και αλλοιωμένη, να την προτείνει σαν αυθεντικότερη της αυθεντικής, αν όχι σαν την μοναδική(…)για την διεισδυτικότητά της και αποτελεσματικότητάς της, πάντως, μας πληροφορεί η ίδια για την συχνότητα αλλαγής κινητού, αυτοκινήτου (…)», γεύσης, μουσικών ακουσμάτων, συγγραφικών επιτευγμάτων, "καλλιτεχνικών" επενδύσεων και ούτω καθεξής, θα προσθέσω από μεριάς μου.

Ένα πολιτιστικό σύστημα το οποίο ψευδεπίφανα υποστηρίζει την ελευθερία και την έκφραση, μέσα όμως σε στεγανά και πλαίσια ελέγχου, εγκιβωτίζοντας την διαφορετικότητα, καθώς απέναντί της προάγει την τυποποιημένη δημιουργία. Αναντίρρητα, το πλέον πρόδηλο επιχείρημα που συνάδει στην διατήρηση του δεν είναι άλλο από το γεγονός του ότι δημιουργεί επίπλαστες ανάγκες, οι οποίες ουσιαστικά είναι επιβεβλημένες επιθυμίες, με συνακόλουθο αποτέλεσμα την ανανέωση του αγοραστικού κοινού, τουλάχιστον ή την δημιουργία καινούριου (ακόμα και σε μικρή ηλικία…)

…Σκόπιμο, στην ανάγκη παρουσίασης μιας εικόνας προβληματισμού γύρω από την πολιτιστική βιομηχανία(1) της καπιταλιστικής βάσης του νεοφιλελεύθερου συστήματος στην σύγχρονη εποχή, είναι απαραίτητα ο διαχωρισμός –ως εννοιολογικό προϊόν- δύο ουσιαστικών και εκ διαμέτρου αντίθετων βιοτικών εννοιών, οι οποίες εσκεμμένα και στις μέρες μας συγχέονται από τους εκπροσώπους της ποικιλόμορφης κατεστημένης εξουσίας, με σκοπούς προφανείς και πρόδηλους∙ και αυτές είναι η αυθόρμητη δημιουργική έκφραση και η "τέχνη"(2). Αν και η "τέχνη", σαφώς και έχει την αμέριστη συνδρομή της δημιουργίας στο να εκφράσει την παρουσία της, θέλγει να χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα και από το αίσθημα της δημιουργικότητας, εν τούτοις η τέχνη ως ατομική /συλλογική δράση-πέραν των προϋποθέσεων τής θεσμοθετημένης μορφής τής επιβολής-διαφέρει και συνάμα αντιτίθεται στην "τέχνη", της οποία κριτήριο είναι τόσο η αγοραία πραγματικότητα όσο και ο περιορισμός των εκφραστών /εκφράσεών της, μέσω της απροκάλυπτης ιδιοκτησιακής σχέσης των, που προβάλουν κυριαρχώντας σ’αυτήν. Συνακόλουθα, υφίσταται χάσμα με χαρακτηριστικά εχθρότητας, αναμεταξύ της υποκειμενικής επιθυμίας για τέχνης έργα από την μια μεριά και της αντικειμενικότητας καλλιτεχνών και έργων "τέχνης" από την άλλη∙ δηλαδή, δημιουργία σε αντιδιαστολή με την "τέχνη"…

(1) ο όρος πολιτιστική βιομηχανία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στο βιβλίο των M.Horkheimer και Th.Adorno " Διαλεκτική του διαφωτισμού" ,το 1944 .
(2)όπου χρησιμοποιείται ο όρος "τέχνη", η αναφορά σχετίζεται με εμπορευματικές συνιστώσες .

Σχόλια